INLEIDING: NEDERLAND EN HET BEGIN VAN DE 2de WERELDOORLOG

Wanner het duidelijk is dat Hitler slechte bedoelingen heeft en de eerste schermutselingen in Europa beginnen, veranderde het politieke klimaat en worden er nieuwe wetten aangenomen om het leger te moderniseren en de verouderde verdedigingswerken te versterken. Te laat natuurlijk, het verzwakte leger kan nooit op tijd worden gemoderniseerd en er kunnen niet snel genoeg nieuwe wapens worden geproduceerd of worden ingekocht.

Als Duitsland op 10 mei 1940 Nederland aanvalt is slechts 40% van de benodigde wapens aanwezig. Afgezien van een oude Franse tank uit de eerste wereldoorlog welke voor oefeningen wordt gebruikt bezit Nederland geen enkele tank! Het enige wat kan worden ingezet zijn 28 lichte pantserwagens waarvan een afbeelding te zien is op de foto hierboven. Deze pantserwagens, welke hoofdzakelijk worden ingezet voor de verdediging van de vliegvelden, brengen de Duitsers grote verliezen toe. Ze blijken van grote waarde tegen de licht bewapende Duitse parachutisten.

Door omstandigheden zoals hiervoor beschreven, bestaat de Nederlandse artillerie voor de helft uit oude kanonnen uit 1880. Nederland bezit 120 vliegtuigen. 60 daarvan zijn oude dubbeldekkers die voor verkenning worden gebruikt. Nederland bezit slechts 9 bommenwerpers. Het permanente leger bestaat uit 90.000 manschappen (9 divisies van elk 10.000 man), veelal slecht bewapent en zonder noemenswaardige training en voorraden. Ondanks de mobilisatie kan het land maar 280.000 manschappen en officieren op de been brengen in geval van oorlog.

Dit kleine arsenaal moet het opnemen tegen 460.000 Duitse manschappen (24 divisies van elk 17.700 man) welke uitstekend getraind zijn en uitgerust met het modernste materieel. Bovenop dit aantal worden er in Nederland nog eens 12000 goed getrainde Duitse parachutisten ingezet. Ter vergelijking, de Belgen hebben op hetzelfde moment 650.000 soldaten klaar voor het gevecht.

HET NEDERLANDSE VERDEDIGINGSPLAN: 'VESTING HOLLAND'

Omdat het onmogelijk zou zijn om het hele land te verdedigen tegen een Duitse aanval wordt besloten om alleen het westen van het land te verdedigen. Deze strategie wordt genoemd ‘Vesting Holland’. Dit gebied omvat de meeste grote steden inclusief de grootste zeehaven ter wereld; Rotterdam. Deze strategie bestaat al honderden jaren en is hoofdzakelijk gebaseerd op een verdedigingslinie langs de talrijke waterwegen. Bij een aanval zullen de legers zich langzaam terugtrekken achter deze linies. Het verlaten gebied wordt dan onder water gezet. Men is in de veronderstelling dat op deze manier de opmars van de vijand lang genoeg kan worden vertraagd zodat troepen van bevriende staten Nederland te hulp kunnen komen.

Politieke spanningen zorgen ook tot verschil in opvattingen tussen de militaire leiders. Talrijke verzoeken om meer geld en middelen worden afgewezen. Ook de meningsverschillen tussen Minister van Defensie Dijxhoorn en de opperbevelhebber der Nederlandse Strijdkrachten Generaal Reynders over de te volgen strategie, leid tot het ontslag van de Generaal Reynders. Hij wordt op 6 februari 1940 vervangen door de reeds gepensioneerde Generaal H.G. Winkelman.

10 MEI 1940: DE AANVAL

Fall Gelb, het meesterlijke plan van de Duitse Generaal Erich von Mannstein is de basis voor de aanval op west Europa. Een geconcentreerde aanval door de Belgische Ardennen (welke niet voor mogelijk wordt gehouden door de geallieerden). Met deze beweging wordt de sterke Franse Maginotlinie die zich bevind op de Duits-Franse grens, via het noorden omzeild. Door deze omtrekkende beweging kunnen de Duitse troepen via het vlakke en open noorden van Frankrijk met grote snelheid doorstoten naar de kust.

Het is vanwege dit plan dat Nederland plotseling van strategische betekenis is geworden. Er is een groot risico dat vanuit Nederland een aanval in de rug van de oprukkende troepen zal plaatsvinden. Bovendien hebben de Duitsers de Nederlandse vliegvelden hard nodig om de snel oprukkende troepen van voorraden te voorzien vanuit de lucht. Met de aanval op Nederland wordt militaire geschiedenis geschreven. Nog nooit eerder landen in korte tijd zoveel eenheden vanuit de lucht in vijandelijk gebied. Alle Duitse luchtlanding eenheden (2 divisies waar niemand het bestaan van weet) inclusief het grootste deel van de Duitse luchtmacht wordt tegen Nederland ingezet. Ze komen in actie om de Nederlandse vliegvelden te veroveren en de Koninklijke familie gevangen te nemen. Nederland wordt op de grond aangevallen door Legergroep B onder bevel van de legendarische Veldmaarschalk Fedor von Bock.

15 MEI 1940: DE CAPITULATIE

Omdat de verdedigingslinies rond Rotterdam stand houden en de Duitse opmars minder voorspoedig en snel verloopt dan verwacht, vreest het Duitse opperbevel dat de verovering van Nederland te lang gaat duren. Dat geeft de Britten de mogelijkheid om een invasieleger in Nederland aan land te zetten. Daarom doen de lokale commandanten van de Duitse troepen (Student, Schmidt) een verzoek aan de Luftwaffe om een bombardement uit te oefenen op een aantal locaties in Rotterdam om de verdediging te breken. Maar het Duitse opperbevel, in dit geval Göring, verandert dit verzoek in een totale aanval met bommenwerpers op de stad Rotterdam.

Omdat Nederland de strijd niet zo makkelijk wil opgeven en door een aantal andere oorzaken wordt op 15 mei de stad Rotterdam gebombardeerd. Meer dan 800 burgers verliezen hierbij hun leven en een derde van de stad verandert in een rokende puinhoop. En dit alles vind plaats op een moment dat de onderhandelingen over een capitulatie van Nederland nog in volle gang zijn en het ultimatum nog niet verstreken. Vanwege het bombardement op Rotterdam en het dreigement dat nog meer steden zullen volgen, heeft Nederland geen andere keus dan op 15 mei in Rijsoord de capitulatie te tekenen.

Ondanks het gebrek aan fatsoenlijke wapens, het kleine leger en de overweldigende meerderheid aan troepen en materieel van de Duitsers, heeft Nederland zich moedig en fanatiek verdedigd. Het is slechts vanwege het bombardement op Rotterdam en het dreigement om nog meer steden in de as te leggen dat de overgave wordt afgedwongen. De verovering van Noorwegen en Denemarken door de Duitsers wordt bereikt met geringe verliezen. Nederland daartegen heeft hen aanzienlijke verliezen toegebracht.

2076 Nederlandse soldaten sneuvelen in de strijd. Vergeleken met de andere nationaliteiten die betrokken zijn bij de aanval op west Europa lijden we in verhouding de meeste verliezen. Meer dan 4000 van de in totaal 12000 Duitse parachutisten worden uitgeschakeld. Deze extreme hoge verliezen aan manschappen en vliegtuigen hebben directe gevolgen voor de geplande Duitse aanval op Engeland. Nooit zullen de Duitsers meer een grootschalige luchtlanding uitvoeren vanwege de verwachte hoge verliezen. 328 van de 1024 ingezette Duitse vliegtuigen worden vernietigd bij de aanval op Nederland.

RELATIES MET OPERATIE MARKET GARDEN

1) Nederland schrijft geschiedenis: de grootste luchtlanding uit de geschiedenis vindt plaats wanneer 12000 Duitse parachutisten Nederland binnen vallen (1940). Doelen: bruggen en vliegvelden. Vier jaar later vestigt Nederland een nieuw record wanneer meer dan 30.000 geallieerde parachutisten in Nederland landen (1944).

2) Generalleutnant Kurt Student: bevelhebber van het Duitse parachutisten leger valt Nederland aan in 1940. Deze pionier en specialist op het gebied van luchtlandingen arriveert een paar maanden voor de start van Market Garden in Nederland. Zijn ervaring met luchtlandingen en de kennis van het Nederlandse terrein zijn een belangrijke factor in operatie Market Garden. Het is Student die de opmars van het XXX legercorps constant vertraagd. Een van de belangrijkste oorzaken van het mislukken van de operatie.

3) In 1940 vecht SS Leibstandarte ‘Adolf Hitler’ in de omgeving van Arnhem en Rhenen. Een aantal van de mannen voeren hier wederom strijd in 1944. Ze kennen het gebied nog en zijn daardoor in het voordeel.